Cartographero Haritacılık ve Coğrafya Terimleri Sözlüğü
Coğrafya ile ilgili terimler günlük hayatta karşımıza sık sık çıkar ve hepsinin anlamını aklımızda tutmak zorlayabilir. Carographero olarak harita teimleri ve diğer alanlardaki kelimeleri açıklayan bir coğrafya terimleri sözlüğü hazırladık.
İşte A'dan Z'ye kadar öğrenenileceğiniz coğrafya terimleri:
A
Açısal çözünürlük: Uydu ya da radar görüntülerinde açısal netlik düzeyi.
Açısal hız: Bir cismin belirli bir eksen etrafında dönme hızının ölçüsü.
Açısal moment: Dönen cisimlerin kütle dağılımı ve hızına bağlı olarak sahip olduğu dönme hareketi büyüklüğü.
Ada: Etrafı tamamen sularla çevrili kara parçası.
Aglomerasyon: Nüfusun belli bir merkezde yoğunlaşması.
Akarsu havzası: Bir akarsuyun kolları ile birlikte sularını topladığı alan.
Akarsu: Yeryüzünde bir yatak boyunca akan doğal su kütlesi.
Akarsuyun rejimi: Akarsuyun yıl içindeki akış düzeni.
Akarsu vadisi: Akarsuların aşındırması sonucu oluşmuş uzun ve dar çukur alan.
Akbaba dönüşü (Aviation): Uçakların yükselmek için dairesel tırmanış manevrası.
Akış yönü: Suyun veya rüzgarın hareket ettiği doğrultu.
Akışkan dinamiği: Hava ve suyun hareketlerini inceleyen fizik dalı.
Akışkanlar mekaniği: Gaz ve sıvıların davranışlarını açıklayan bilim.
Akışkan yataklı radar: Hava hareketlerini inceleyen modern radar teknolojisi.
Akıllı harita: İnteraktif ve veri destekli dijital harita.
Akış ağı: Coğrafi bölgede akarsuların oluşturduğu bütün ağ.
Akış katsayısı: Yağışın yüzey akışına dönüşme oranı.
Akış ölçer: Akarsu debisini ölçmek için kullanılan cihaz.
Akış yönlendirme: Uçuş rotalarında rüzgar ve akım hesaplarına göre yapılan planlama.
Akrep (pusula): Pusula ibresinin kuzeyi gösteren ucu.
Alüvyon: Akarsuların taşıyıp biriktirdiği verimli toprak.
Alüvyal ova: Akarsuların taşıdığı alüvyonlarla oluşmuş düz alan.
Albedo: Yeryüzü veya cisimlerin güneş ışığını yansıtma oranı.
Alçak basınç: Yükselen hava hareketiyle oluşan atmosferik alan.
Alçak uçuş: Uçağın düşük irtifada gerçekleştirdiği uçuş türü.
Alçak yörünge uydusu (LEO): Dünya’ya yakın yörüngede dönen uydu.
Algılama bandı: Uydu sensörlerinin elektromanyetik spektrumun belirli bir bölümünü kaydetmesi.
Algoritma: Haritacılık yazılımlarında kullanılan hesaplama mantığı.
Alman projeksiyonu: Haritacılıkta kullanılan özel projeksiyon türü.
Altimetre: Uçağın yerden yüksekliğini ölçen cihaz.
Altimetri: Deniz yüzeyi yüksekliğini ölçme tekniği.
Altlık harita: Üzerine tematik verilerin işlendiği temel harita.
Antiklinal: Kıvrımlı arazilerde yükselmiş, dışa doğru kıvrılmış yapılar.
Anizotropi: Bir malzemenin farklı yönlerde farklı özellik göstermesi.
Anomali: Normalden farklı ölçüm değerleri (yerçekimi, manyetik vb.).
Anten: Uydular ve radarlar için sinyal alma-gönderme sistemi.
Antipod noktaları: Dünya üzerinde birbirine tam zıt konumda bulunan iki nokta.
Arazi modeli: Arazinin 3 boyutlu sayısal temsilidir.
Arazi eğimi: Arazinin yatayla yaptığı açı.
Arazi çalışması: Haritacılık ve coğrafya için sahada veri toplama süreci.
Arazi ölçümü: Arazinin büyüklük, sınır ve eğim hesaplarının yapılması.
Arazi kullanım haritası: İnsanların araziyi hangi amaçlarla kullandığını gösteren harita.
Arkeoastronomi: Eski uygarlıkların gökyüzü gözlemlerini inceleyen bilim dalı.
Arkeojeodezi: Tarihi yapılar üzerinde yapılan jeodezik ölçümler.
Arz: Yer kürenin karasal kısmı.
Aşınım: Yüzey şekillerinin dış kuvvetlerle yıpranması süreci.
Atlas: Haritaların sistemli bir şekilde bir araya getirildiği kitap.
Ayrışma: Kayaçların fiziksel ve kimyasal etkilerle parçalanması süreci.
Ayrışma zonu: Toprak ve kayaçların bozulduğu tabaka.
B
Bacak: Uçağın iniş ve kalkış sırasında destek sağlayan sistemi.
Balistik: Havanın veya cismin hareketini inceleyen bilim dalı.
Bant genişliği: Radar ve veri iletim sistemlerinde kullanılan frekans aralığı.
Bant harita: Dar ve uzun bir alanı gösteren özel harita türü.
Baraj: Akarsuyun önüne set çekilerek oluşturulan yapay gölet.
Basınç: Havanın yeryüzüne uyguladığı ağırlık.
Beşeri coğrafya: İnsan faaliyetlerinin coğrafi etkilerini inceleyen dal.
Birim alan: Arazi ölçümlerinde kullanılan standart alan büyüklüğü.
Birim uzunluk: Ölçümlerde referans alınan standart uzunluk birimi.
Biyom: Benzer iklim koşullarına sahip ekosistemlerin bütünü.
Bitki örtüsü: Belirli bir alandaki doğal bitki topluluğu.
Blok diyagram: Yüzey şekillerini üç boyutlu gösteren çizim.
Blok koordinat: Harita üzerinde belirli bir alanı tanımlayan ölçü noktası.
Boylam: Dünya üzerindeki meridyen çizgileri.
Bölgesel harita: Büyük bir alanın yönetim veya analiz amacıyla yapılan haritası.
Bölgesel iklim: Belirli bir alanda hakim olan iklim koşulları.
Bölgesel radar: Radar kapsama alanını bölge bazlı ölçen sistem.
Bölgesel uydu görüntüsü: Uydu tarafından belirli bir bölgeye odaklanan veri.
Bölge planlaması: Arazi kullanımının sistematik olarak düzenlenmesi süreci.
Bölge topoğrafyası: Bir bölgenin yer şekillerinin detaylı haritalaması.
Büyüme alanı: Kent planlamasında yeni yapılaşmaya açılan arazi bölgesi.
Buzul: Sürekli olarak kar birikimiyle oluşmuş büyük buz kütlesi.
Buzul erozyonu: Buzulların arazide oluşturduğu aşındırma süreci.
Buzul vadisi: Buzul hareketiyle oluşmuş V veya U şekilli vadi.
Büyük ölçekli harita: Detayların daha net gösterildiği haritalar.
Büyük veri haritacılığı: Büyük veri setlerinin harita analizinde kullanılması.
Büyük yükseklik uçağı: Yüksek irtifada uçan uçak türü.
Büyük topoğrafya: Geniş alanın arazi şekillerinin detaylı haritalanması.
Büyük ölçekli model: Küçük alanın detaylı üç boyutlu temsilini sağlayan model.
Birim katmanı: CBS’de veri gösterimi için kullanılan temel katman.
Binoküler görüş: 3D haritalama ve görüntüleme için iki gözlü optik sistem.
Birleşik ölçüm sistemi: Haritacılıkta farklı veri kaynaklarının entegrasyonu.
Biyocoğrafya: Canlıların coğrafi dağılımını inceleyen bilim dalı.
Başarı ölçütü: Harita veya veri analizlerinde kullanılan kriter.
Basitleştirilmiş harita: Karmaşık verilerin sadeleştirilerek gösterildiği harita.
Baskın rüzgar: Belirli bir yönde sık esen rüzgar türü.
Beyaz ışık: Fotogrametri ve görüntüleme sensörlerinde kullanılan ışık türü.
Baz istasyonu: Radar veya hava trafik kontrolü için yerleştirilen haberleşme noktası.
Baz noktası: Haritalama ve GPS ölçümlerinde referans noktası.
Batı rüzgarı: Batıdan doğuya esen rüzgar türü.
Batimetrik harita: Deniz ve göl tabanının derinliklerini gösteren harita.
Benzerlik ölçütü: Harita veya model karşılaştırmalarında kullanılan kriter.
Büyüteç ölçüm: Harita veya model üzerinde detay incelemede kullanılan yöntem.
C
C bandı: Radar ve uydu iletişiminde kullanılan frekans bandı.
CBS: Coğrafi bilgi sistemi yazılımının kısaltılması.
CBS analizi: Coğrafi verilerin sayısal olarak incelenmesi ve yorumlanması.
CBS katmanı: Coğrafi Bilgi Sistemi içinde veri gösterimi yapılan katman.
Cephe yağışları: Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşması sonucu oluşur.
Cevher: Yer kabuğunda ekonomik değeri olan mineral içerikli kayaç.
Cıva barometresi: Hava basıncını ölçmek için kullanılan alet.
Cihaz kalibrasyonu: Haritalama ve ölçüm cihazlarının doğruluk kontrolü.
Cisim boyutu ölçümü: Arazi veya hava fotoğraflarında nesne boyutlarının belirlenmesi.
Cisim dağılım haritası: Nesnelerin veya varlıkların araziye dağılımını gösteren harita.
Cisim detay analizi: Harita veya model üzerinde nesne detaylarının incelenmesi.
Cisim hacim dağılımı: 3D model veya arazi verilerinde nesne hacim dağılımının analizi.
Cisim hacim hesaplama: Fotogrametri veya modelleme ile hacim ölçümü.
Cisim hareket analizi: Uçak veya hava araçlarının hareketlerinin incelenmesi.
Cisim hareket simülasyonu: Hava veya kara araçlarının bilgisayarda simülasyonu.
Cisim hareket yönü: Hava veya kara araçlarının hareket doğrultusu.
Cisim hareketli modelleme: Hava araçlarının veya nesnelerin hareketlerinin simülasyonu.
Cisim hassasiyet analizi: Ölçüm cihazlarının veya verilerin doğruluk kontrolü.
Cisim koordinat belirleme: Arazi veya model üzerinde nesnelerin konumunu tespit etme.
Cisim model doğrulama: 3D model veya arazi verisinin doğruluk kontrolü.
Cisim modelleme yazılımı: 3D modelleme ve haritalama için kullanılan yazılım.
Cisim ölçüm birimi: Fotogrametri veya CBS’de standart ölçüm birimi.
Cisim ölçüm noktası: Harita ve fotogrametri çalışmalarında referans noktası.
Cisim perspektif analizi: Fotoğraf veya model üzerinde görüş açısının analizi.
Cisim perspektif düzeltmesi: Fotoğraf ve model üzerindeki perspektif hatalarının düzeltilmesi.
Cisim referans sistemi: Ölçümlerde kullanılan koordinat sistemi.
Cisim sabitleme: Ölçüm ve modellemede referans noktaların sabitlenmesi.
Cisim şekil sınıflandırması: Arazi veya nesne geometrisinin sınıflandırılması.
Cisim şekli analizi: Topoğrafya veya hava araçları üzerinde geometrik analiz.
Cisim tabanlı analiz: Fotogrametri veya CBS’de nesneye dayalı veri analizi.
Cisim tabanlı harita: Arazi veya nesneye özel tematik harita.
Cisim tabanlı modelleme: Arazi veya yapılar için nesne tabanlı 3D model oluşturma.
Cisim tabanlı veri toplama: Nesne odaklı ölçüm ve veri toplama yöntemi.
Cisim veri doğrulama: Ölçüm veya model verilerinin kontrol edilmesi.
Cisim veri entegrasyonu: Farklı kaynaklardan gelen verilerin birleştirilmesi.
Cisim veri toplama: Fotogrametri ve CBS için nesneye dair veri elde etme süreci.
Cisim yerleştirme: Haritalama veya modelleme çalışmalarında objelerin konumlandırılması.
Cisim yoğunluğu: Havanın veya suyun yoğunluğuna göre ölçülen kütle yoğunluğu.
Cisim yoğunluk haritası: Topoğrafya veya arazi analizinde yoğunluk dağılımını gösteren harita.
Cisim yoğunluk ölçümü: Arazi veya model üzerinde nesnelerin yoğunluk ölçümü.
Cisim yüksekliği ölçümü: Arazi veya nesnelerin yerden yüksekliğinin belirlenmesi.
Cisimlerin hava akımı: Uçak ve nesnelerin hava hareketine tepki gösterme şekli.
Cisimlerin yoğunluk ölçümü: Arazi ve hava ölçümlerinde kullanılan fiziksel parametre.
Coğrafi koordinat: Enlem ve boylam değerleriyle bir yerin konumu.
Coriolis etkisi: Dünya’nın dönüşüne bağlı olarak hareketin sapması.
Cüruf: Volkanik patlamalarda püsküren, soğuyarak katılaşan madde.
D
Dağ geçidi: İki dağ arasında geçiş yolu sağlayan alan.
Dağ gölü: Dağlık alanda oluşmuş göl.
Dağlık alan: Yüksek ve engebeli arazi bölgesi.
Dağ sırtı: İki vadinin arasında kalan yükseltiler.
Dağ sırası: Birbiriyle bağlantılı dağlardan oluşan sistem.
Dağılma haritası: Belirli verilerin alansal dağılımını gösteren harita türü.
Dairesel yerleşme: Yerleşimlerin çevresel unsurlara göre halka şeklinde düzenlenmesi.
Delta: Akarsuların denize döküldüğü yerde oluşturduğu birikim şekli.
Deltanın birikim alanı: Nehirlerin denize taşıdığı tortuların biriktiği bölge.
Denge noktası: Haritalamada referans olarak kullanılan sabit nokta.
Deniz akıntısı: Okyanus ve denizlerde sürekli hareket eden su akımı.
Deniz seviyesi: Deniz yüzeyinin ortalama yüksekliği, yükseklik ölçümünde referans alınır.
Deprem: Yer kabuğundaki ani enerji boşalması sonucu oluşan sarsıntı.
Deprem simülasyonu: Deprem etkilerinin modellenmesi ve incelenmesi.
Deprem zonu: Sismik aktivitelerin yoğun olduğu bölge.
Dere deltası: Nehirlerin denize dökülerek oluşturduğu birikim alanı.
Dere yatağı: Su akıntısının doğal olarak oluşturduğu kanal.
Derinlik ölçümü: Su kütlelerinin derinliğinin belirlenmesi.
Dijital arazi modeli (DAM): Arazi yüzeyinin dijital ortamda modellenmiş hali.
Dijital harita: Bilgisayar ortamında görüntülenen veya kullanılan harita.
Dijital yükseklik modeli: Arazi yüzeyinin sayısal olarak temsil edilmesi.
Dikey eksen: Harita ya da diyagramlarda yükseklik gösteren eksen.
Dikey hız: Hava veya su hareketlerinde dikey yöndeki hız.
Dikey oryantasyon: Harita veya modelde dikey yönlendirme.
Dikey profili: Arazi veya yapının yükseklik yönündeki kesiti.
Dikey sapma: Harita ölçümlerinde düşey yönde meydana gelen hata.
Dik yamaç: Yüksek eğimli, dik arazi yüzeyi.
Dinamik harita: Zamanla değişen verileri gösteren harita.
Dinamometre: Kuvvet ölçmek için kullanılan alet.
Doğal afet: İnsan kontrolü dışında gelişen yıkıcı doğa olayları.
Doğal rezerv alanı: Koruma altına alınmış, doğal kaynakları olan bölge.
Dönence: Güneş ışınlarının dik geldiği en kuzey ve en güney sınırlar.
Dönence çizgisi: Güneş ışınlarının dik geldiği enlem çizgisi.
Dönüş alanı: Uçuş ve araçlar için güvenli dönüş yapılabilen bölge.
Drenaj ağı: Bir alandaki akarsuların oluşturduğu sistem.
Drenaj sistemi: Akarsular ve göletlerden oluşan su tahliye ağı.
Durgun su: Akıntısı olmayan göl, gölet gibi su birikintileri.
Düşey eksen ölçeği: Yüksekliğin grafik veya haritada gösterilmesinde kullanılan ölçek.
Düşey kesit: Arazi veya jeolojik katmanların dikey görünümü.
Düşey topoğrafya: Arazi yüksekliği ve dikey farklılıkların gösterimi.
Dışbükey yüzey: Yüzeyi dışa doğru kabaran arazi veya şekil.
Dış kuvvetler: Yer şekillerini şekillendiren su, rüzgâr, buzul vb. etkiler.
Dış rüzgar: Bölgeye dışardan gelen hava hareketi.
E
Eğim analiz sistemi: Arazi eğimini değerlendiren yazılım veya yöntem.
Eğim haritası: Arazinin eğim derecelerini gösteren tematik harita türü.
Eğimli arazi: Yüzeyde belirgin yükselti farkına sahip arazi.
Eğimli yüzey modeli: Arazi eğimini üç boyutlu olarak gösteren model.
Eğim oranı: Arazi yüzeyindeki yükselti farkının yatay mesafeye oranı.
Eğim profili: Arazi eğiminin grafik veya çizimle gösterimi.
Eğim sınıflandırması: Arazi eğimlerinin kategorilere ayrılması yöntemi.
Ekinoks: Gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu dönem.
Ekinoks çizgisi: Güneş ışınlarının ekvatora dik geldiği enlem çizgisi.
Ekolojik harita: Belirli bir bölgedeki ekosistem dağılımını gösteren harita.
Ekolojik zonlama: Belirli kriterlere göre alanların ekolojik olarak sınıflandırılması.
Ekosistem: Canlılar ve yaşadıkları çevre arasındaki karşılıklı ilişkiler sistemi.
Ekosistem haritası: Belirli bir alandaki ekosistem dağılımını gösteren harita.
Ekspansiyon: Yerleşme ya da faaliyetlerin bir merkezden çevreye doğru yayılması.
Ekspansiyon haritası: Yerleşme veya faaliyet yayılımını gösteren harita.
Ekstrem iklim: Sıcaklık ve yağış açısından olağandışı uç değerler gösteren iklim.
Ekstrem olay haritası: Olağanüstü hava veya doğal olayların dağılımını gösteren harita.
Ekstrem sıcaklık haritası: Olağanüstü sıcaklık değerlerini gösteren harita.
Endemik tür: Sadece belirli bir coğrafi bölgede yaşayan canlı türü.
Enerji dağılım haritası: Bölgedeki enerji yoğunluklarının gösterimi.
Enerji haritası: Bölgedeki potansiyel veya mevcut enerji kaynaklarını gösteren harita.
Enerji potansiyeli haritası: Bölgedeki yenilenebilir enerji kaynaklarının dağılımı.
Enlem: Ekvatora olan uzaklığı dereceyle ifade eden konum ölçüsü.
Enlem farkı: İki nokta arasındaki enlem derecesi farkı.
Epijenetik dere: Tabandaki yapıya göre yüzeyde oluşmuş akarsu yatağı.
Epijenetik vadi: Yüzeyde oluşmuş ama tabandaki farklı yapılar üzerinden akan vadi türü.
Erime noktası: Katı haldeki bir maddenin sıvı hale geçtiği sıcaklıktır.
Erozyon: Toprağın su, rüzgâr veya buzla aşınıp taşınması süreci.
Erozyon kontrolü: Toprak ve arazi kaybını önleme yöntemleri.
Erozyon modeli: Toprak ve kayaç aşınmasını sayısal veya grafik olarak temsil eden model.
Erozyon ölçümü: Arazi veya su kütlelerinde toprak kaybının tespit edilmesi.
Erozyon önleme yöntemi: Toprak kaybını azaltmak için uygulanan teknikler.
Erozyon zonu: Toprak ve kayaçların aşındığı alan.
Eş eğim haritası: Aynı eğime sahip alanları birleştiren harita.
Eş su seviyesi eğrisi: Aynı su seviyesindeki noktaları birleştiren eğri.
Eş yükselti eğrisi: Aynı yüksekliğe sahip noktaları birleştiren eğri.
F
Fauna: Belirli bir bölgedeki hayvan topluluğu.
Fay aktivitesi: Fay hattında gözlemlenen hareket ve depremler.
Fay analizi: Yer kabuğu kırıklarının ve hareketlerinin incelenmesi.
Fay hattı: Yer kabuğundaki kırık hatları boyunca oluşan gerilim bölgeleri.
Fay kesiti: Fay hattının dikey veya yatay kesiti.
Faylanma: Yer kabuğundaki kayaçların kırılarak yer değiştirmesi.
Fay zonu: Deprem ve sismik hareketlerin yoğun olduğu kırık bölge.
Fiyord: Buzul vadilerinin denizle dolması sonucu oluşan girintili koy.
Fiyord bölgesi: Buzul etkisiyle oluşmuş girintili kıyı alanları.
Fiziki harita: Yeryüzü şekillerini yükseklik farklarıyla gösteren harita türü.
Fiziki harita ölçeği: Arazi şekillerini göstermek için kullanılan ölçek.
Fiziki topoğrafya: Arazi şekillerinin doğal yapısının incelenmesi.
Fiziki yükseklik modeli: Arazi yükseltilerinin sayısal veya üç boyutlu modeli.
Flora: Belirli bir bölgedeki doğal bitki örtüsü topluluğu.
Flora haritası: Bitki örtüsü dağılımının gösterildiği tematik harita.
Flora zonasyonu: Bitki örtüsüne göre alanların sınıflandırılması.
Föhn etkisi: Dağ yamaçlarında sıcak ve kuru rüzgarın yarattığı iklimsel etki.
Föhn rüzgarı: Dağ yamaçlarından inen kuru ve sıcak rüzgâr.
Formasyon: Belirli özelliklere sahip kayaç katman grubu.
Formasyon ölçümü: Kayaç katmanlarının özelliklerinin belirlenmesi.
Fosil: Geçmişte yaşamış organizmaların taşlaşmış kalıntısı.
Fosil yatağı: Fosil buluntularının yoğun olarak bulunduğu alan.
Frekans analizi: Olayların meydana gelme sıklığının sayısal analizi.
Frekans dağılım haritası: Belirli olayların alansal veya sayısal yoğunluk gösterimi.
Frekans haritası: Belirli bir olayın ne sıklıkta gerçekleştiğini gösteren harita.
G
Galeri kayaç: Yeraltında oluşmuş veya çıkarılmış taş ve kayaç oluşumu.
Gelişim analizi: Bölge veya alanların büyüme ve değişim sürecinin incelenmesi.
Gelişim eğrisi: Harita veya grafiklerde büyüme ve değişimi gösteren eğri.
Gelişim zonu: Arazi veya şehirlerin büyüme alanları.
Gelişmişlik haritası: Bölgelerin sosyoekonomik durumlarını karşılaştıran haritalar.
Geoit: Dünya’nın kutuplardan basık, ekvatordan şişkin gerçek şekli.
Geomorfoloji: Yer şekillerini inceleyen coğrafya alt dalı.
Göç alanı: İnsan veya canlıların yoğun olarak yer değiştirdiği bölge.
Göl: Karalar üzerindeki doğal ya da yapay su birikintisi.
Göl alanı: Belirli bir bölgedeki göl ve su kütlesi yüzeyi.
Göl derinliği: Gölün tabanına kadar olan dikey mesafe.
Göl havzası: Bir gölü besleyen akarsu ve alan sistemi.
Göllenme: Yağışların buharlaşmadan yüzeyde birikmesi olayı.
Göl sedimentasyonu: Göl tabanına çöken tortu birikimi.
Görsel analiz: Uydu görüntüleri ve hava fotoğraflarının değerlendirilmesi.
Gözlem ağı: Meteorolojik veya çevresel verilerin toplandığı sistem.
Gözlem istasyonu: Meteorolojik verilerin toplandığı sabit alan.
GPS: Küresel konum belirleme sistemi.
GPS koordinat ölçümü: Küresel konum belirleme sisteminin kullanımıyla nokta tespiti.
Graben: İki fay hattı arasında çökerek oluşmuş alçak alan.
Graben sistemi: Çökme sonucu oluşan alçak alanlar zinciri.
Güneşlenme haritası: Bir bölgenin güneş ışığı alma yoğunluğunu gösteren harita.
Güneşlenme profili: Arazi veya yüzeyin güneş ışığını alma derecesinin grafiği.
Güneşlenme süresi: Bir bölgenin gün içinde doğrudan güneş aldığı süre.
H
Harita: Yeryüzünün kuşbakışı görünümünün belirli bir ölçekle çizilmiş temsili.
Haritacılık: Harita üretimiyle ilgili teknik ve bilimsel süreçlerin tamamı.
Hava akımı: Atmosferdeki rüzgar ve hareketli hava kütleleri.
Hava basıncı haritası: Atmosfer basıncının bölgesel dağılımını gösteren harita.
Hava durumu haritası: Belirli bir bölgede atmosfer koşullarını gösteren harita.
Hava istasyonu: Meteorolojik verilerin toplandığı ölçüm noktası.
Hava kütlesi: Belirli sıcaklık ve nem özellikleri taşıyan büyük hava hacmi.
Hava kütlesi sınıflandırması: Atmosferdeki hava bloklarının özelliklerine göre gruplandırılması.
Hava sıcaklığı haritası: Belirli bir bölgedeki sıcaklık dağılımını gösteren harita.
Havza: Akarsuların sularını topladığı geniş alan.
Heyelan: Toprağın yerçekimiyle kayarak yer değiştirmesi olayı.
Heyelan zonu: Toprağın kayma riski taşıdığı alan.
Hidrografik ağ: Akarsu ve su kütlelerinin oluşturduğu bağlantı sistemi.
Hidrografik profil: Su yollarının yatay ve dikey kesiti.
Hidroloji: Su kaynaklarının fiziksel özelliklerini ve dağılımını inceleyen bilim dalı.
Hidrolojik harita: Su kaynaklarının dağılımını gösteren harita türü.
Hidrolojik modelleme: Su akışı ve rezervuarların simülasyonu.
Hidrolojik zon: Su kaynaklarının özelliklerine göre sınıflandırılmış bölge.
Hidrografya: Deniz, göl ve akarsularla ilgilenen coğrafya dalı.
Hipsografik eğri: Yeryüzü yüksekliklerini gösteren izohips eğrileri.
Hipsometri: Arazi yüksekliğinin ölçülmesi ve dağılımının gösterimi.
Hipsometrik harita: Arazi yüksekliklerini renk veya çizgi ile gösteren harita.
Horizon: Toprak katmanlarının yatay dizilimi.
Humus: Toprağın verimliliğini sağlayan organik madde.
Humus oranı: Topraktaki organik madde miktarının ölçümü.
I
Ilıman iklim: Ne çok sıcak ne çok soğuk olan, orta kuşakta görülen iklim tipi.
Ilıman iklim kuşağı haritası: Orta kuşaktaki iklim tiplerinin gösterildiği harita.
Ilıman iklim özellikleri analizi: Sıcaklık ve yağış verileriyle bölge incelemesi.
Ilıman okyanus iklimi: Yıl boyunca yağış alan, ılıman sıcaklıkta deniz etkili iklim.
Irmak: Debisi yüksek, geniş akış yatağına sahip büyük akarsu.
Islak alan haritası: Bataklık, göl ve sulak alanların dağılımını gösteren harita.
Islak alanlar: Sulak, bataklık veya sulu toprak alanları.
Isı adası: Şehir merkezlerinin çevresine göre daha sıcak olmasına verilen ad.
Isı adası etkisi haritası: Şehirlerde sıcaklık dağılımını gösteren harita.
Isı adası ölçümü: Şehir merkezleri ve çevre alanlarındaki sıcaklık farklarının belirlenmesi.
Isı dengesi: Yeryüzüne gelen ve çıkan ısının karşılaştırılması.
Isı dengesi modeli: Enerji giriş-çıkışlarının sayısal veya grafiksel gösterimi.
Isı eşitsizliği: Yeryüzünde farklı bölgelerin farklı sıcaklıklara sahip olması.
Isı farkı: Gece-gündüz veya yaz-kış arasında yaşanan sıcaklık değişimi.
Isı haritası: Belirli bir bölgedeki sıcaklık dağılımını gösteren harita.
Işık kirliliği: Doğal gece karanlığının yapay ışıklarla bozulması.
Işık kirliliği haritası: Yapay ışık kaynaklarının gece ortamını etkilediği alanların gösterimi.
Işınım: Güneş enerjisinin dalgalar halinde yeryüzüne ulaşması.
Işınım ölçümü: Güneş enerjisinin belirli bir noktaya ulaşma miktarının ölçülmesi.
Isı transferi: Atmosferde ısının yer değiştirmesi (radyasyon, konveksiyon, iletim).
Isı transferi analizi: Atmosferde enerji ve ısı hareketlerinin incelenmesi.
J
Jeodezi: Yerkürenin şeklini ve boyutlarını matematiksel olarak inceleyen bilim.
Jeodinamik: Yer kabuğundaki yapısal hareketleri açıklayan bilim dalı.
Jeodinamik zon: Yer kabuğundaki hareketlerin yoğun olduğu alan.
Jeofizik ölçüm: Yer kabuğu ve yeryüzü özelliklerinin fiziksel yöntemlerle incelenmesi.
Jeoistatistik: Coğrafi verilerin istatistiksel analizi.
Jeoistatistiksel analiz: Coğrafi verilerin sayısal ve istatistiksel olarak incelenmesi.
Jeoloji: Yer kabuğunun yapısını, bileşimini ve geçmişini inceleyen bilim dalı.
Jeolojik profil: Kayaç ve yer kabuğu katmanlarının dikey kesiti.
Jeolojik zaman: Dünyanın tarihini dönemlere ayıran kronolojik sistem.
Jeolojik zon: Yer kabuğundaki farklı jeolojik yapıların alanları.
Jeomanyetik alan: Dünya'nın manyetik alanı.
Jeomanyetik harita: Dünya manyetik alanının bölgesel dağılımını gösterir.
Jeomorfoloji: Yeryüzü şekillerinin oluşumunu ve gelişimini inceler.
Jeomorfolojik harita: Arazi şekillerinin dağılımını gösteren harita.
Jeopolitik: Coğrafi unsurların siyasi güç üzerindeki etkisini inceleyen alan.
Jeopolitik harita: Siyasi sınırlar ve coğrafi güç ilişkilerini gösteren harita.
Jeosfer: Dünya'nın katmanlarından oluşan fiziksel küre.
Jeosfer katmanı: Dünya’nın fiziksel katmanlarından biri.
Jeotermal alan: Yer altı sıcaklıklarının yüksek olduğu bölge.
Jeotermal harita: Yerin ısı dağılımını ve sıcak bölgeleri gösteren harita.
K
Karst: Kireçtaşı gibi çözünebilen kayaçların kimyasal çözünmesiyle oluşan yer şekilleri.
Karstik arazi: Karstik süreçlerin etkisiyle şekillenmiş arazi.
Karstik mağara: Kireçtaşı çözünmesi sonucu oluşmuş yer altı boşluğu.
Karstik ova: Karstik süreçlerle oluşmuş, geniş tabanlı düzlük.
Kayaç: Yer kabuğunu oluşturan katı mineral toplulukları.
Kayaç analizi: Yer kabuğunu oluşturan mineral ve kayaç özelliklerinin incelenmesi.
Kayaç sınıflandırması: Kayaçların mineral ve oluşum özelliklerine göre gruplandırılması.
Kıyı erozyonu: Dalga ve akıntıların kıyıyı aşındırması süreci.
Kıyı morfolojisi: Kıyı şekillerinin yapısı ve gelişim biçimi.
Kıyı oku: Dalga ve akıntılarla taşınan kumların bir koyun önünde birikerek oluşturduğu şekil.
Kıyı savunma yapısı: Kıyı erozyonunu önlemek için yapılan mühendislik yapısı.
Kıyı seti: Deniz seviyesinin alçalmasıyla kıyıda kalan eski kıyı çizgileri.
Kıyı tipi: Kıyının şekline göre sınıflandırılan coğrafi yapı (ria, dalmaçya, fiyord vb.).
Klimatik harita: Belirli bir bölgenin iklim özelliklerini gösteren harita.
Kuvaterner: Jeolojik zaman ölçeğinde en yeni zaman dilimi.
Kuvaterner zonu: Kuvaterner zamanına ait jeolojik oluşum alanı.
Kuzey Yarımküre: Ekvator’un kuzeyinde kalan yeryüzü yarısı.
Kuzey Yarımküre haritası: Dünya’nın kuzey yarısını gösteren harita.
Küresel ısınma etkisi haritası: Sıcaklık artışının bölgesel etkilerini gösteren harita.
L
Lahar: Volkanik patlamalar sırasında oluşan çamur akıntısı.
Lahar akış haritası: Volkanik çamur akıntılarının izlediği alanları gösteren harita.
Lahar risk alanı: Volkanik çamur akıntısı olasılığı yüksek bölgeler.
Landsat: Dünya gözlemi yapan ABD uydularının genel adı.
Litosfer: Yerkabuğu ile üst mantonun katı kısmını içeren tabaka.
Litosfer haritası: Yerkabuğu ve üst mantonun katı kısmını gösteren harita.
Litosfer zonu: Yer kabuğu ve üst mantonun katı kısmına ait bölge.
Lodostan: Türkiye’de batıdan esen ılık ve nemli rüzgâr.
Lodostan rüzgâr haritası: Türkiye’de batıdan esen rüzgârların dağılımını gösteren harita.
Lokal rüzgâr: Belirli küçük alanlarda etkili olan kısa süreli rüzgârlar.
Lokal rüzgâr etkisi: Küçük alanlarda rüzgârın araziye ve iklime etkisi.
Loş vadi haritası: Güneş ışığının az ulaştığı vadilerin dağılımını gösterir.
Loş vadisi: Güneş ışığını az alan, sık bitki örtüsüne sahip vadiler.
Luvisol: Kil birikimi gösteren, verimli toprak türü.
Luvisol haritası: Kil birikimi ve verimli toprak alanlarının dağılımını gösteren harita.
Lütfi harita: Detaydan uzak, sadeleştirilmiş temsili haritalar.
Lüks harita: Estetik amaçla, dekoratif olarak tasarlanmış özel baskılı harita.
Lütesyum: Periyodik tabloda nadir toprak elementleri arasında yer alan, gümüşümsü beyaz renkte bir metal element.
Lütesyum madeni: Lütesyum elementinin bulunduğu yatak veya maden bölgesi.
M
Magmatik kayaç: Magmanın soğuması ve katılaşmasıyla oluşan kayaç türü.
Magmatik zon: Magma hareketleri ve volkanik aktivitenin etkili olduğu alan.
Magnetik kuzey: Pusulanın iğnesinin yöneldiği manyetik alan noktası.
Manyetik alan haritası: Dünyanın veya bir bölgenin manyetik alan yoğunluğunu gösteren harita.
Manzara analizi: Arazi görünümü ve topoğrafik özelliklerin görsel incelenmesi.
Manzara haritası: Görsel olarak arazinin topoğrafik görünümünü betimleyen harita.
Matematik konum: Enlem ve boylamlara göre belirlenen konum.
Matematik koordinat sistemi: Enlem ve boylam ölçümlerini temel alan konum belirleme yöntemi.
Mekânsal analiz: Coğrafi verilerin konum temelinde karşılaştırılması.
Mekânsal veri görselleştirme: Coğrafi verilerin harita veya grafiklerle gösterimi.
Meridyen: Kutup noktalarını birleştiren hayali çizgiler.
Meridyen haritası: Dünyadaki meridyen çizgilerinin gösterimi.
Meteoroloji: Kısa süreli atmosfer olaylarını inceleyen bilim dalı.
Meteorolojik istasyon: Hava olaylarını ölçmek ve kaydetmek için kurulan alan.
Mikroklima: Küçük bir alanda oluşan özel iklim koşulları.
Mikroklima haritası: Küçük alanlardaki özel iklim dağılımını gösteren harita.
Moraine: Buzulların taşıyıp biriktirdiği kaya ve toprak malzemesi.
Moraine haritası: Buzul tortularının ve morenlerin dağılımını gösterir.
Mutlak konum: Bir yerin matematiksel koordinatlarla (enlem-boylam) belirlenmiş konumu.
Mutlak konum haritası: Belirli noktaların enlem ve boylam koordinatlarını gösteren harita.
N
Nadas: Toprağın bir yıl ekilmeden bırakılarak dinlendirilmesi yöntemi.
Nadas haritası: Toprak dinlendirme alanlarının dağılımını gösteren tarımsal harita.
Nehir: Geniş yatakta akan sürekli su akıntısı.
Nehir havzası haritası: Akarsu ve yan kollarının oluşturduğu alanları gösterir.
Nem: Havada bulunan su buharı miktarı.
Nem dağılım haritası: Belirli bir bölgedeki bağıl nem dağılımını gösteren harita.
Nemlilik haritası: Havadaki bağıl nemin coğrafi dağılışını gösteren harita türü.
Neo coğrafya: Modern teknolojilerle (örneğin, CBS) yapılan coğrafi analizlerin bütünü.
Neo coğrafya uygulamaları: Modern GIS ve veri görselleştirme tekniklerinin kullanımı.
Net radyasyon: Gelen ve yansıyan ışınım farkı; yüzeye ulaşan enerji miktarını gösterir.
Net radyasyon haritası: Yüzeye ulaşan enerji miktarının bölgesel dağılımı.
Nikel: Jeokimyasal elementlerden biri, genellikle magmatik kayaçlarda bulunur.
Nikel yatakları haritası: Nikel minerallerinin bulunduğu bölgeleri gösterir.
Nispi yükseklik: Bir noktanın çevresine göre olan yüksekliği.
Nispi yükseklik haritası: Arazi yükseltilerinin çevreye göre dağılımını gösterir.
Nitel veri: Sayısal olmayan, tanımlayıcı coğrafi verileri.
Nitel veri analizi: Sayısal olmayan coğrafi verilerin incelenmesi ve sınıflandırılması.
Nüfus dağılım analizi: İnsan yerleşimlerinin coğrafi olarak incelenmesi.
Nüfus yoğunluğu: Birim alana düşen insan sayısını ifade eder.
Nüfus yoğunluğu haritası: Belirli bir alandaki insan yoğunluğunu gösteren tematik harita.
O
Obruk: Karstik bölgelerde yer altı boşluklarının çökmesiyle oluşan derin çukurlar.
Obruk haritası: Karstik çukurların dağılımını gösteren harita.
Ocak haritası: Doğal kaynakların (örneğin madenler) çıkarıldığı alanları gösteren harita türü.
Ocak zonu: Maden veya doğal kaynakların bulunduğu alanlar.
Orman sınırı: Belirli yükseklikten sonra ağaçların yetişemediği limit çizgisi.
Orman sınırı haritası: Ağaçların yetişebileceği maksimum yükseklikleri gösteren harita.
Orografik yağış: Yükselen hava kütlesinin dağ yamacında soğuyarak yağış bırakması.
Orografik yağış haritası: Dağ yamaçlarında yağış dağılımını gösteren harita.
Orta kuşak: 30°–60° enlemleri arasında kalan, ılıman iklimlerin görüldüğü kuşaktır.
Orta kuşak iklim haritası: 30°–60° enlemlerindeki iklim tiplerini gösteren harita.
Ortalama sıcaklık analizi: Belirli bir dönemde sıcaklık değerlerinin bölgesel dağılımı.
Ortalama sıcaklık haritası: Belirli bir zaman diliminde ortalama sıcaklıkların coğrafi dağılımını gösterir.
Ova: Akarsuların biriktirme yoluyla oluşturduğu düz ve verimli kara parçası.
Ovalık: Geniş ve düz kara yüzeyi.
Ovalık alan haritası: Düz ve geniş kara yüzeylerinin dağılımını gösteren harita.
Ova topoğrafya haritası: Düz ve alçak arazilerin topoğrafik gösterimi.
Ova üretkenlik haritası: Verimli tarım arazilerini gösteren harita.
Ozon tabakası: Güneşten gelen zararlı UV ışınlarını filtreleyen atmosfer tabakası.
Ozon tabakası haritası: Atmosferdeki ozon yoğunluğunu gösteren tematik harita.
Ö
Öklidyen mesafe: İki nokta arasındaki doğrusal (en kısa) uzaklıktır.
Öklidyen mesafe analizi: Noktalar arasındaki doğrusal uzaklığın hesaplanması.
Öklidyen mesafe haritası: Noktalar arasındaki doğrusal uzaklıkları görselleştiren harita.
Ölçek: Haritadaki uzunlukların gerçekteki karşılığını ifade eden oran.
Ölçekli harita: Gerçek uzunluk ve mesafeleri belirli oranda gösteren harita.
Ölçeksiz harita: Mesafe ölçümü yapılamayan, genellikle sembolik haritalar.
Ön cephe: Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaştığı sınır bölgesi.
Ön cephe haritası: Hava kütlelerinin karşılaştığı sınır bölgelerinin dağılımını gösterir.
Örtü haritası: Belirli bir örtü (örneğin: bitki, kar, arazi kullanımı) tipinin dağılımını gösteren harita.
Örtü tipi haritası: Bitki, kar veya arazi kullanımı gibi örtülerin dağılımını gösteren harita.
Ötrofikasyon: Su kaynaklarında aşırı besin birikimi sonucu canlı yaşamının olumsuz etkilenmesi.
Ötrofikasyon haritası: Su kütlelerindeki aşırı besin birikimi ve etkilerini gösteren harita.
Özellik çıkarımı: Uydu görüntülerinden belirli nesne ya da alanların tespit edilmesi işlemi.
Özellik çıkarımı analizi: Uydu görüntülerinden arazi veya nesne tespiti çalışması.
Özellik haritası: Sadece bir coğrafi özelliği vurgulayan haritalar (örneğin: tarım, nüfus).
Özellik vurgulu harita: Belirli coğrafi özelliği ön plana çıkaran tematik harita.
Özgün kayaç: Sadece belli bir bölgede yaygın olan özel jeolojik yapı.
Özgün kayaç zonları: Sadece belirli bölgelerde görülen kayaç türlerinin alanları.
Öz ısı: Maddenin birim kütlesinin sıcaklığını 1°C artırmak için gereken enerji miktarı.
Öz ısı dağılım haritası: Farklı materyallerin birim kütle ısı kapasitelerini gösterir.
P
Paralel: Ekvatora paralel uzanan, enlem belirlemeye yarayan hayali çizgiler.
Paralel haritası: Enlem çizgilerinin ve dağılımının gösterildiği harita.
Peneplen: Aşınma sonucu oluşmuş, neredeyse tamamen düzleşmiş arazi.
Peneplen haritası: Düzleşmiş arazilerin topoğrafik gösterimi.
Peribacası: Volkanik tüflerin rüzgar ve suyla aşındırılmasıyla oluşan doğal şekiller.
Peyzaj: Doğal ve beşeri unsurların oluşturduğu görsel çevre.
Peyzaj analizi: Doğal ve beşeri çevre unsurlarının incelenmesi.
Plato: Çevresine göre yüksek ve düz geniş kara parçaları.
Plato topoğrafya haritası: Yüksek ve düz arazilerin topoğrafik gösterimi.
Plütonik kayaç: Magmanın yer kabuğunda derinlerde soğumasıyla oluşan kayaçlar.
Plütonik kayaç zonları: Magmatik derin kayaçların dağılım alanları.
Polye: Karstik bölgelerde görülen geniş tabanlı çöküntü alanı.
Polye haritası: Karstik çöküntü alanlarının dağılımını gösteren harita.
Pozitif yeryüzü şekli: Yükselti oluşturan dağ, tepe, plato gibi şekiller.
Pozitif yeryüzü şekli haritası: Yükseltilerin dağılımını gösteren harita.
Projeksiyon: Küresel yüzeyin düzlem üzerine aktarılma yöntemi.
Projeksiyon tipi haritası: Küresel yüzeyin düzleme aktarım yöntemlerini gösterir.
Pusula: Yön tayininde kullanılan, manyetik kuzeyi gösteren alet.
Pusula kullanımı haritası: Navigasyon ve yön tayininde pusulanın gösterimi.
R
Radyoaktif tarih belirleme: Fosil ya da kayaçların yaşını belirlemek için kullanılan yöntem.
Radyoaktif yaş haritası: Kayaç ve fosillerin yaşlarına göre dağılımını gösteren harita.
Rasat istasyonu: Meteorolojik gözlemlerin yapıldığı sabit ölçüm noktası.
Rasat istasyonu ağı: Meteorolojik gözlem noktalarının coğrafi dağılımı.
Ria kıyı haritası: Girintili kıyı tiplerinin gösterimi.
Ria tipi kıyı: Eski akarsu vadilerinin sular altında kalarak oluşturduğu girintili kıyı şekli.
Rift vadisi: Litosferin iki yana açılmasıyla oluşan çöküntü vadisi.
Rift zonu: Litosferin açılma eğiliminde olduğu alanlar.
Rölyef: Yeryüzündeki şekillerin tümüne verilen isim.
Rölyef analizi: Yeryüzü şekillerinin detaylı incelenmesi ve sınıflandırılması.
Rölyef haritası: Yükselti ve çukurlukları gösteren harita türü.
Rota: Belirli bir başlangıç ve varış noktası arasındaki izlenen yol.
Rota planlama haritası: Belirli başlangıç ve varış noktaları arasındaki izlenen yolların gösterimi.
Rüzgar: Havanın yüksek basınçtan alçak basınca doğru yatay hareketi.
Rüzgar aşındırması: Rüzgarın taşıdığı kum ve tozlarla yüzeyi aşındırması süreci.
Rüzgar aşındırması alanları: Kum ve toz taşınımının yoğun olduğu bölgeler.
Rüzgar dağılım haritası: Belirli bölgelerdeki rüzgar yönleri ve hızlarını gösteren harita.
Rüzgar gülü: Rüzgarın yönünü ve sıklığını gösteren diyagram türü.
Rüzgar gülü diyagramı haritası: Rüzgar yön ve sıklığını görselleştiren harita.
S
Saha çalışması: Coğrafi verilerin doğrudan araziden toplanması süreci.
Saha gözlem analizi: Arazi verilerinin detaylı incelenmesi ve yorumlanması.
Saha ölçüm haritası: Arazi çalışmalarıyla elde edilen verilerin harita üzerinde gösterimi.
Saros: Rüzgarların sebep olduğu girdap benzeri yerel hava hareketi.
Saros rüzgar haritası: Yerel girdap benzeri rüzgarların dağılımını gösteren harita.
Sera etkisi: Atmosferin ısıyı tutarak yeryüzünü ısıtma mekanizması.
Sera etkisi analizi: Atmosferin ısı tutma mekanizmasının bölgesel etkilerinin incelenmesi.
Sert kayaç: Dış etkenlere karşı dayanıklı olan, genellikle magmatik kökenli kayaçlar.
Sert kayaç zonları: Dayanıklı kayaç türlerinin dağılım alanları.
Sıcaklık: Havanın termal enerjisinin derecesi.
Sıcaklık dağılım haritası: Belirli bir alandaki sıcaklık farklarını gösteren harita.
Sıcaklık haritası: Belirli bir zaman diliminde sıcaklık dağılımını gösteren harita.
Silindir projeksiyon: Ekvator çevresinde daha doğru sonuçlar veren harita çizim yöntemi.
Silindir projeksiyon haritası: Ekvator çevresinde doğruluk sağlayan düzlem aktarım haritası.
Sirk: Buzul aşındırmasıyla oluşan yuvarlak çanak biçimli çöküntüdür.
Sirk topoğrafyası haritası: Buzul çanaklarının dağılımını gösteren harita.
Step: Orta kuşakta görülen, yazları kurak, kısa otlarla kaplı doğal bitki örtüsü.
Step bitki örtüsü haritası: Orta kuşaktaki kurak ve kısa otlarla kaplı alanların gösterimi.
Subtropikal kuşak: 20–40° enlemleri arasında kalan, genellikle sıcak ve yarı kurak iklim kuşağı.
Subtropikal kuşak haritası: 20–40° enlemlerindeki iklim kuşağının gösterimi.
T
Tabaka: Yatay ya da eğimli şekilde dizilmiş tortul kayaç birimi.
Tabaka zonları: Farklı tortul kayaç birimlerinin dağılım alanları.
Tafoni: Kayaç yüzeyinde rüzgarla oluşan oyuklu yüzey şekli.
Tafoni oluşum haritası: Rüzgar etkisiyle oluşan oyuklu yüzeylerin dağılımı.
Taiga: Soğuk iklim kuşağında görülen iğne yapraklı orman örtüsü.
Taiga bitki örtüsü haritası: Soğuk kuşak iğne yapraklı orman alanlarının gösterimi.
Talik vadi: Eski vadinin içinden geçen yeni vadinin oluşturduğu yapı.
Talik vadi haritası: Eski ve yeni vadi yapılarının topoğrafik gösterimi.
Tanımsal harita: Coğrafi kavramların öğretimi amacıyla kullanılan harita türü.
Tanımsal öğretim haritası: Coğrafi kavramların eğitim amaçlı görselleştirilmesi.
Tarımsal alan dağılım haritası: Tarıma elverişli arazilerin coğrafi gösterimi.
Tarımsal alan haritası: Tarıma elverişli ve kullanılan alanların dağılımını gösterir.
Tektonik hareket: Yer kabuğunun kırılması, kıvrılması gibi yapısal hareketler.
Tektonik hareket analizi: Kırılma, kıvrılma ve levha hareketlerinin incelenmesi.
Termik basınç: Sıcaklık farkına bağlı olarak oluşan hava basıncı.
Termik basınç haritası: Sıcaklık farklarının oluşturduğu basınç dağılımının gösterimi.
Topoğrafya: Bir bölgenin yüzey şekilleri ve yükseklik farklılıklarının tümü.
Topoğrafya haritası: Yüzey şekilleri ve yükseklik farklılıklarını görselleştiren harita.
Tsunami: Deprem ya da volkanik patlamalar sonucu oluşan dev deniz dalgaları.
Tsunami risk haritası: Deprem ve volkanik etkilerle oluşabilecek dev dalga alanlarının gösterimi.
U
Ufuk çizgisi: Gökyüzü ile yeryüzünün birleştiği hayali çizgi.
Ufuk çizgisi analizi: Arazi ve manzara gözlemleri için referans çizgisinin incelenmesi.
Ulaşım ağı haritası: Karayolu, demiryolu ve hava yolu bağlantılarının detaylı gösterimi.
Ulaşım haritası: Karayolu, demiryolu, hava yolu gibi ulaşım ağlarını gösteren harita.
Ultraviyole ışın: Güneşten gelen, çıplak gözle görülmeyen morötesi ışınlar.
Ultraviyole ışın haritası: Güneşten gelen UV ışınlarının bölgesel dağılımını gösterir.
Uluslararası saat dilimi: 15°’lik boylam aralıklarına göre belirlenen saat bölgeleri.
Uluslararası saat haritası: Saat dilimlerinin coğrafi gösterimi.
Uluşma havzası: Birden fazla akarsuyun birleştiği alan.
Uluşma havzası haritası: Akarsuların birleşim alanlarını gösteren harita.
Urgan tipi yerleşme: Tarıma dayalı ve dağınık yapıdaki yerleşim tipi.
Urgan tipi yerleşme haritası: Dağınık ve tarıma dayalı yerleşim alanlarının gösterimi.
Uyar haritası: Doğal afetler veya tehlikelere karşı bilgilendirme amaçlı kullanılan haritalar.
Uyarı haritası: Afet risklerine karşı önlem alınacak alanları gösteren harita.
Uydu gözlem haritası: Uydu verileriyle yeryüzü gözleminin coğrafi gösterimi.
Uydular: Yeryüzünü gözlemlemek veya iletişim kurmak amacıyla yörüngeye yerleştirilen araçlar.
Uygulamalı coğrafya: Coğrafi bilgilerin günlük yaşama ve planlamaya uygulanması.
Uygulamalı coğrafya haritası: Günlük yaşam ve planlamaya yönelik coğrafi veri gösterimi.
Uygulamalı haritacılık: Güncel veri toplama, analiz ve harita üretim süreçlerini kapsar.
Uygulamalı haritacılık projeksiyonu: Veri toplama ve analiz sonuçlarının harita üzerinde aktarımı.
V
Vadi: Akarsuların aşındırmasıyla oluşan uzun ve dar çöküntüler.
Vadi haritası: Akarsu vadilerinin topoğrafik ve planimetri gösterimi.
Vadi tipi yerleşim analizi: Vadiler boyunca kurulan yerleşim düzenlerinin harita gösterimi.
Vadi tipi yerleşme: Vadiler boyunca kurulan çizgisel yerleşim düzeni.
Varlık dağılım haritası: Doğal ve kültürel unsurların coğrafi dağılımının görselleştirilmesi.
Varlık haritası: Belirli doğal ya da kültürel unsurların mekânsal varlığını gösterir.
Viskozite: Magmanın akışkanlık derecesi.
Viskozite ölçüm haritası: Magma akışkanlığının bölgesel dağılımının gösterimi.
Viyadük: Vadiler üzerinden geçen köprü.
Viyadük topoğrafyası: Vadiler üzerindeki köprülerin ve yükseklik farklarının gösterimi.
Volkan: Magmanın yer yüzüne çıktığı yeryüzü şekli.
Volkanik kayaç: Lavların soğumasıyla oluşmuş dış püskürük kayaçlar.
Volkanik kayaç dağılım haritası: Dış püskürük kayaçların bölgesel dağılımını gösterir.
Volkanizma: Magmanın yer kabuğundan yüzeye çıkması süreci.
Volkanizma aktivite haritası: Magma çıkışlarının ve etkilerinin coğrafi gösterimi.
Volkan konisi: Volkanik püskürmelerle oluşmuş koni biçimli yükselti.
Volkan morfolojisi haritası: Volkanik yapılar ve konilerin topoğrafik gösterimi.
Vurgulu harita: Belirli bir bölgenin öne çıkarıldığı tematik harita türü.
Vurgulu tematik harita: Öne çıkarılması gereken bölge veya özelliğin harita üzerinde vurgulanması.
Ü
Üç boyutlu harita: Yükseltilerin gerçekçi gösterildiği kabartma haritalar.
Üç boyutlu kabartma harita: Yükseltileri gerçekçi şekilde gösteren harita.
Üçgen nirengi ağı: Yeryüzünün ölçülmesinde kullanılan sabit üçgenler sistemi.
Üçgen nirengi haritası: Üçgen ölçüm noktalarıyla yapılan arazi ölçümlerinin harita gösterimi.
Ülke sınırı: Bir devletin egemenlik alanını belirleyen çizgi.
Ülke sınırı haritası: Devlet egemenlik alanlarını gösteren harita.
Üretici alan: Hammaddelerin çıkarıldığı ya da üretildiği coğrafi bölgeler.
Üretici alan dağılım haritası: Hammaddelerin çıkarıldığı veya üretildiği yerlerin coğrafi gösterimi.
Üretim dağılım haritası: Sanayi, tarım ve enerji üretim alanlarının coğrafi gösterimi.
Üretim haritası: Sanayi, tarım ya da enerji üretimini gösteren tematik harita.
Üst havza: Bir akarsuyun kaynak kısmına yakın olan bölgesi.
Üst havza topoğrafyası: Akarsuyun kaynak kısmındaki alanların yükselti ve eğim gösterimi.
Üst katman: Toprağın bitki köklerinin yoğun bulunduğu en verimli kısmı.
Üst katman toprak haritası: Verimli toprak katmanlarının dağılımını gösterir.
Üst mantel: Yer kabuğunun altında yer alan manto tabakasının üst bölgesi.
Üst mantel analiz haritası: Manto tabakasının üst kısmının jeolojik gösterimi.
Üst üste binmiş izohips: Çok dik yamaçların gösteriminde kullanılan iç içe geçmiş eğriler.
Üst yüzey: Harita ve modellerde görünen dış kabuk veya ilk katman.
Üst yüzey topoğrafyası: Dış kabuk ve ilk katmanın harita üzerindeki gösterimi.
Y
Yamaç: İki farklı yükselti arasındaki eğimli yüzey.
Yamaç eğimi haritası: Arazi yüzeyinin eğim derecelerini gösteren harita.
Yayla: Yaz aylarında hayvancılık ve serin iklim için kullanılan yüksek rakımlı düzlük.
Yayla topoğrafyası haritası: Yaylaların yükseklik, eğim ve konum özelliklerini gösterir.
Yer altı su kaynakları haritası: Yeraltı sularının bölgesel dağılımını gösterir.
Yer altı suları: Yerin yüzeyinin altında birikmiş tatlı su kaynakları.
Yer kabuğu: Yerkürenin en dış, katı ve ince tabakası.
Yer kabuğu yapısı haritası: Yerkabuğu katmanlarının ve jeolojik yapının gösterimi.
Yerleşme coğrafyası: İnsan yerleşimlerinin doğa ile ilişkisini inceleyen coğrafya alt dalı.
Yerleşme yoğunluğu haritası: İnsan yerleşimlerinin alan dağılımını gösterir.
Yer şekilleri: Dağ, ova, plato gibi yeryüzünün fiziki unsurları.
Yer şekilleri topoğrafya haritası: Dağ, ova ve plato gibi fiziki unsurların harita üzerindeki gösterimi.
Yön: Bir yerin başka bir yere göre izlediği doğrultu.
Yön tayini haritası: Yön ve pusula referanslarının coğrafi gösterimi.
Yükselti: Bir noktanın deniz seviyesinden olan dikey uzaklığı.
Yükselti haritası: Yeryüzü noktalarının deniz seviyesine göre yüksekliğinin gösterimi.
Yüzey akışı: Yağmur ya da eriyen kar sularının yer yüzeyinden akarak ilerlemesi.
Yüzey akışı analizi haritası: Su akış yollarının ve drenaj sisteminin gösterimi.
Yüzey şekli haritası: Dağ, vadi, ova gibi şekillerin gösterildiği tematik harita türü.
Yüzey şekli tematik haritası: Belirli bir alanın topoğrafik özelliklerini vurgulayan harita.
Z
Zaman dilimi: Dünya’nın 15°’lik boylam aralıklarına göre bölünmüş saat bölgeleri.
Zaman dilimi haritası: Dünya üzerindeki saat bölgelerinin coğrafi gösterimi.
Zelzele: Yer kabuğunda meydana gelen ani sarsıntı; deprem.
Zelzele riski haritası: Deprem tehlikesi olan alanların gösterimi.
Zenginleşme zonu: Madenlerin birikim gösterdiği yer kabuğu katmanı.
Zenginleşme zonu haritası: Madenlerin yer kabuğundaki birikim alanlarının harita üzerindeki gösterimi.
Zihinsel harita: Bireyin belleğinde oluşturduğu, kişisel algıya dayalı harita.
Zihinsel harita analizi: Bireylerin çevreyi algılayış biçimlerinin görselleştirilmesi.
Zikzak vadi: Akarsuların sert ve yumuşak kayaçlar arasında kıvrılarak oluşturduğu vadi tipi.
Zikzak vadi topoğrafyası: Kıvrımlı vadi yapılarının harita üzerindeki gösterimi.
Zirve: Bir dağın ya da tepenin en yüksek noktası.
Zirve yüksekliği haritası: Dağ veya tepe noktalarının yüksekliklerinin gösterimi.
Ziyaretçi taşıma kapasitesi: Bir doğal alanın zarar görmeden kaldırabileceği maksimum ziyaretçi sayısı.
Ziyaretçi taşıma kapasitesi haritası: Doğal alanlarda sürdürülebilir ziyaretçi sayısının gösterimi.
Zon: Belirli bir özelliğe göre tanımlanmış kuşak ya da bölge.
Zonal toprak: İklim etkisiyle oluşmuş ve geniş alanlara yayılmış toprak türü.
Zonal toprak dağılım haritası: İklim etkisiyle oluşmuş toprakların bölgesel dağılımı.
Zygomorfik yapı haritası: Simetrik olmayan doğal yapıların coğrafi gösterimi.
Zygomorfik yapılar: Simetrik olmayan doğal şekiller; coğrafyada sınırlı kullanılır ama biyocoğrafyada yer alabilir.
Cartographero olarak coğrafya terimleri ve anlamlarını öğrenmek isteyen herkes için hazırladığımız bu sözlüğü her zaman güncel tutuyoruz. Havacılık terimleri sözlüğü arayanlar da bu sayfadan yararlanabilir!