top of page
Ara

İHA Nedir, İHA ile Haritalama ve Fotogrametri

Güncelleme tarihi: 12 Ağu

Ülkemizde ise Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) ile Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası yayınladıkları talimatlarda ve çalışmalarda İHA’yı; üzerinde pilot bulunmaksızın uzaktan kontrol edilebilen veya otonom uçabilen, tümleşik sistemlerin bir araya gelmesiyle oluşan hava aracı olarak tanımlamaktadırlar.

İHA, son yıllarda haritacılık ve veri toplama süreçlerinde çığır açan bir dönüşüm yarattı. Özellikle fotogrametri ve LIDAR gibi gelişmiş ölçüm teknikleriyle donatıldığında, İHA’lar artık yalnızca havadan görüntü alma aracı değil, coğrafi veri üretiminin en önemli bileşenlerinden biri haline geldi.


İçindekiler


İHA Nedir?

İHA, uzaktan kontrol edilebilen ya da belirli bir görev için kendi başına hareket edebilen, genellikle gökyüzünde keşif, gözetleme, haritalama veya belirli hedeflere müdahale gibi amaçlarla kullanılan teknolojik bir uçuş sistemidir. Bu araçlar, yerden kumanda edilerek ya da önceden programlanmış görevleri yerine getirerek çeşitli askeri, sivil ve bilimsel alanlarda görev alır. Üzerlerinde kamera, sensör veya diğer ekipmanlar bulunabilir ve genellikle tehlikeli, erişimi zor veya geniş alanların incelenmesinde kullanılırlar.


İHA Açılımı

İHA'nın açılımı, İnsansız Hava Aracı olarak kabul edilir. Aynı şekilde sahada görev alan personellere de başında İHA olacak şekilde İHA pilotu, İHA operatörü, İHA yazılım geliştiricisi gibi devam eder.

Ayrıca İnsansız Hava Araçları dünya genelinde “drone” veya “UAV/UAS (Unmanned Aerial Vehicle/Systems)” olarak tanımlanmakta ve belirli özellikleri hariç aynı anlama gelmektedir. Bazı kaynaklarda ise “RC Air Vehicle”, “Remote Control Air Vehicle” gibi tanımlamalara da yer verilmiştir.


İHA ile Haritalama Nasıl Yapılır?

İHA destekli haritalama sistemlerinde genellikle şu yöntemler kullanılır:


Fotogrametri: İHA’lar tarafından belirli aralıklarla çekilen örtüşmeli fotoğraflar, yazılımlar aracılığıyla 2D ortofoto ve 3D modeller hâline dönüştürülür. Özellikle yapı analizi, arazi planlaması ve kent modellemede tercih edilir.

LIDAR Taraması: Lazer darbeleriyle yüzeyin üç boyutlu şeklini çıkarır. Bitki örtüsü altındaki yapıları algılayabilir. Orman yoğunluğu, zemin modellemesi, maden sahası analizi gibi alanlarda kullanılır.

Termal ve Multispektral Görüntüleme: Isı ve ışık spektrumuna duyarlı kameralar sayesinde enerji analizi, bitki sağlığı ve su stresi gibi unsurlar izlenebilir.


İnsansız Hava Araçlarının Kullanım Alanları

İnsansız hava aracı teknolojisinin gelişmesiyle birçok sektörde kullanılmaya başlanmıştır. En yüksek teknolojili insansız hava araçları genellikle askeri amaçlarla üretilmiş olanlar olsa da diğer sektörler de bu alana yatırım yapmaktadır.


insansız hava aracı nedir
Engebeli ve Ulaşılması Güç Arazilerde Hizmet Verebilen İnsansız Hava Aracı

Askeri Amaçlar

Askeri alanda genellikle silahlı insansız hava araçları kullanılır. İHA SİHA, çeşitli irtifalarda uzun süreler görev yapabildiği için birçok ülke tarafından tercih edilir. Ordular, insansız hava aracı teknolojisini düşmanları gözetlemek, hedefleri tespit etmek ve haritalandırma amacıyla yaygın olarak kullanmaktadır. Genel olarak insansız hava araçlarıyla istihbarat toplama amacıyla görüntü, ses ve çeşitli verilerin toplanması mümkündür.


Daha gelişmiş silahlı insansız hava araçları (SİHA) ise hedeflerin hem tespit hem de imha edilmesinde rol oynamaktadır. İnsansız hava araçları ve otonom sistemlerin yüksek potansiyeli birçok ülkede milyon dolarlık AR-GE yatırımları yapılmasını sağlamıştır. Günümüzde Teknofest gibi markalar savaşan iha yarışması da düzenlenmektedir. Yakın gelecekte ise insansız otonom savaş uçakları projelerinin oldukça yaygınlaşması beklenmektedir.


Acil Durum, Afet Tespit ve Yönetimi

İnsansız hava araçları özellikle deprem, sel gibi afetlerde hasar almış/almamış alanların tespit edilmesinde de önemli rol oynamaktadır. Kara yollarının hasara uğramasında veya yoğunluk yaşanması durumunda İHA'lar hızlı ve uygun bir çözüm olarak öne çıkmaktadır.


Deprem, sel gibi yıkıcı afetler sonrası oldukça kullanışlı olan insansız hava araçları yangın gibi afetlerin önlenmesinde ve risklerin izlenmesinde de rol oynamaktadır. Çeşitli ülkelerdeki kurum ve kuruluşlar termal sensör ve kameralarla donatılmış insansız hava araçlarını yangın tespit ve önleme amacıyla sıkça kullanmaktadır.


İHA'ların kullanımı herhangi bir afetten kolayca etkilenmeyeceği için kriz anlarında mobil veri toplamak için sahada görev yapmaktadır. Bu, insansız hava araçlarını afet/acil durum yönetiminde oldukça yaygın kullanılan bir araç yapmaktadır.


Tarım ve Ziraat Sektörü

Günümüzde konumla ve görüntüleme teknolojilerinin gelişmesiyle tarım ve ziraat İHA'ları oldukça yaygınlaşmaktadır. Özellikle yüksek ağırlık taşıma kapasitesine sahip İHA'lar sayesinde artık ilaçlama ve gübreleme gibi insan gücüne dayalı tarım işleri insansız hava araçları sayesinde kolay ve hızlı bir şekilde yapılabilmektedir. İHA'lar sayesinde tarım ve ziraat sektöründeki işlemler artık daha hassas bir şekilde yapılabilmektedir.


Tarım ve Ziraat Sektöründe İnsansız Hava Aracı Kullanımı
Tarım ve Ziraat Sektöründe İnsansız Hava Aracı Kullanımı

İlaçlama ve gübreleme gibi basit işlerin yanı sıra bitki sağlığı, toprak verimliliği izleme gibi yeni teknolojiler de günümüzde oldukça yatırım alan alanların başında gelmektedir. Her alanda olduğu gibi insansız hava araçlarına yapay zekanın entegre edilmesiyle tarım ve ziraat alanında İHA'ların rolünün gittikçe artması ve insan işciliğinin azalması beklenmektedir.


Haritalama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS)

İnsansız hava araçlarının bir diğer yaygın kullanım alanı ise Haritalama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri'dir. İHA'lar öncesi dönemde sıkça uydu teknolojilerinin kullanıldığı haritalama ve coğrafi bilgi sistemleri sektörü de bir gelişim içindedir.


Uydu hizmetleri kapsamlı alanların haritalanması için günümüzde sıkça kullanılan bir çözüm olmasına rağmen spesifik ve daha küçük alanlarda bu hizmetler yüksek maliyeti sebebiyle ulaşılabilir değildir. Özellikle daha küçük bölgelerde ve daha sık güncellenmesi gereken haritalama hizmetlerinde İHA'ların kullanımı oldukça öne çıkmaktadır.


Henüz çok büyük alanların haritalanmasında uydular hala yaygın bir çözüm olsa da insansız hava araçlarının kabileyleri gün geçtikçe hızla artmaktadır. Özellikle kamera, yakıt, batarya ve motor teknolojilerindeki gelişmelerle İHA'ların da haritalama ve coğrafi bilgi sistemleri hizmetlerinde yakın gelecekte daha çok rol oynayacağı belirtilmektedir. Bu hizmetleri sağlarken düşük maliyetli ve hızlı bir çözüm sunmaları sebebiyle İHA'ların uyduların önüne geçme ihtimalleri oldukça yüksektir.



İnsansız Hava Aracı Kullanımıyla Güvenlik ve Gözlem

Dünya'daki göçmen hareketliliği, çeşitli ülkelerin sınır ihlali gibi tespitler günümüzde insansız hava araçları yardımıyla kolayca yapılabilmektedir. Birçok ülke sınır gözetlemesi ve ihlalleri bu yöntem ile tespit etmektedir.


Bunların yanı sıra kalabalık bölgelerin izlenmesi, trafik gözlemi gibi başlıklarda da İHA'lar aktif rol oynamaktadır. Ülkemizde trafik denetiminde emniyet kemeri takibi insansız hava araçlarıyla aktif bir şekilde yapılmakta ve cezai işlem yapılmaktadır. İç karışıklık ve olayların yaygın olduğu Afrika ülkelerinde ise birçok Türk şirket tarafından geliştirilmiş olan yerli İHA'lar görev almaktadır.


Kargo ve Lojistik

Yeni ve gelişmekte olan bir alan olmasına rağmen çeşitli ülkelerde kısa mesafeli teslimatlarda İHA'lar kullanıma sunulmuştur. Özellikle medikal malzeme, acil ihtiyaç ürünlerinin taşınması gibi faaliyetlerde kullanılmaktadır.


Kara taşımacılığının mümkün olmadığı dağlık, kırsal veya doğal engelli alanlara erişimi sağladığı için insansız hava araçları kargo taşımacılığında aktif olarak hizmet sunmaktadır.


Sonuç olarak insansız hava araçları askeri ve sivil amaçlara hizmet veren birçok sektörde farklı amaçlarla kullanılmaktadır. İnsansız hava araçlarının yazımızda bahsedilenler haricinde hava çekimleri, canlı yayınlar, çevre ve yaban hayatın izlenmesi, tohumlama gibi birçok kullanım alanı vardır. İnsanız hava araçlarının gelecekte çok daha büyük hizmetlerde görev alacağı ve hayatımıza her alanda temas eden işlevlere sahip olacağına hiç şüphe yoktur.


İHA Ehliyeti

500 gr ve üzerinde bir İHA'nız varsa bunu yasal olarak uçurabilmeniz için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından verilen özel bir ehliyete sahip olmanız gerekir. Birden fazla İHA ehliyeti vardır ve bu sınıflandırma ağırlıklarına göre yapılır:

  • İHA 0 ehliyeti: 500 gr ila 4 kg arasındaki araçlar

  • İHA 1 ehliyeti: 4 kg ila 25 kg arasındaki araçlar

  • İHA 2 ehliyeti: 25 kg ila 150 kg arasındaki araçlar

  • İHA 3 ehliyeti: 150 kg'dan ağır araçlar


İHA Ehliyeti Nasıl Alınır?

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü resmi sitesi üzerinden veya kurum tarafından yetkilendirilen kuruluşlar tarafından verilen eğitimlere başvurabilirsiniz. İHA pilotu olmak için verilen eğitim süreleri de başvurduğunuz İHA ehliyet tipine göre değişiklik gösterir:

  • İHA 0 ehliyeti için 12 saat

  • İHA 1 ehliyeti için 36 saat

  • İHA 2 ehliyeti için 90 saat

  • İHA 3 ehliyeti için 150 saat


İlk İnsansız Hava Aracı Hangisi?

Dünyada ilk insansız hava aracı Birinci Dünya Savaşı sırasında Britanya ve ABD'de geliştirildi. Britanya'nın Hava Hedefi, küçük bir radyo kontrollü uçak, ilk olarak Mart 1917'de test edildi ve Kettering Böceği olarak bilinen Amerikan hava torpidosu ilk kez Ekim 1918'de uçtu. Her ikisi de uçuş testlerinde umut vadetmesine rağmen, savaş sırasında hiçbiri operasyonel olarak kullanılmadı. Savaşlar arası dönemde insansız hava araçlarının geliştirilmesi ve test edilmesi devam etti.

ilk insansız hava aracı Kettering Böceği
Charles Kettering tarafından tasarlanan Kettering Böceği Aracı

1935'te İngilizler eğitim amaçlı hedef olarak kullanılmak üzere bir dizi radyo kontrollü uçak üretti. 'Drone' teriminin bu modellerden birinin ismi olan DH.82B Queen Bee'den esinlenerek bu dönemde kullanılmaya başlandığı düşünülüyor . Radyo kontrollü dronlar ayrıca Amerika Birleşik Devletleri'nde üretiliyordu ve hedef uygulaması ve eğitim için kullanılıyordu.


Neden Cartographero?


Cartographero, yalnızca İHA görüntüsü çeken bir firma değil; bu veriyi anlamlı bir dijital harita altyapısına dönüştüren mühendislik odaklı bir çözüm ortağıdır.


  • İHA destekli fotogrametri ve LIDAR çözümleri

  • Kuruma özel coğrafi veri analizi ve tematik haritalar

  • Tüm sektörlere entegre edilebilen konumsal karar destek sistemleri

  • Yasal mevzuata uygun sertifikalı uçuşlar ve veri güvenliği

  • Web haritaları, GeoPDF ve dashboard gibi ileri düzey ürünlerle entegre altyapı


İster bir tarım arazisi sahibi olun, ister bir kamu kurumu veya enerji firması yöneticisi, İHA ile veri toplamak sadece bir başlangıç. Onu anlamlı kılmak için Cartographero yanınızda.


 

Comments

İlgini Çekebilir!

bottom of page