Oct 7
Tüm Detaylarıyla Fiziki Harita Nedir, Renkleri Ne Anlama Gelir?
- Işık Arda Yardımsever
- Aug 1
- 3 min read
Haritalar arasında en popülerlerden biri olan fiziki harita ne demek, bu yazı meraklılarına gelsin. Hepimiz renkleri severiz, filmlerde, kitaplarda veya diğer görsel materyallerde renkler ilgimizi çeker. Haritalar için de bu durum geçerlidir çünkü bomboş veya herhangi bir ayırt ediciliği olmayan haritalardan hiçbir şey anlamayız. Fakat konu fiziki haritalara gelince olaylar biraz değişiyor çünkü bu renklerin özel anlamları bulunuyor. Lafı daha uzatmadan fiziki harita ne demek, renkleri ne anlama gelir ve fiziki harita özellikleri nelerdir detaylıca bakalım!
İçindekiler
Fiziki Harita Nedir?
Fiziki harita, dağlar, su kütleleri, çöller ve diğer tanınabilir yer şekilleri gibi Dünya'nın çeşitli doğal özelliklerini gösterir. Bu haritalar ayrıca doğal özelliklerin şekli, yüksekliği ve derinliği hakkında bilgi sağlar. Gösterilen alanlardaki coğrafi yapılar ve yükseklikleri özel renklendirmeler sayesinde anlaşılır.
Fiziki Harita Neyi Gösterir?
Fiziki haritalar, belirli bir alanın veya bölgenin fiziksel özelliklerini ve rakımını gösterir. Rakım ve şekil değişikliklerini temsil etmek için kontur çizgileri kullanır. Dağlar, vadiler ve platolar gibi arazinin özellikleri ayrı renklerde ifade edilir. Kısaca fiziki harita neleri gösterir sorusuna:
DaÄŸlar
Nehirler
Göller
Denizler
Okyanuslar
Yükselti ve rölyef
Çöller
Ormanlar
Platolar
Ovalar
Vadiler
Kanyonlar
Buzullar
Buz örtüleri
Fiziki Harita Nasıl Çizilir?
Fiziki harita yapımı, uydu görüntüleri, hava fotoğrafları veya mevcut iki boyutlu haritalar kullanılarak bir temel harita oluşturmakla başlar. Daha sonra yol, şehir, simge gibi coğrafi şekiller eklenir ve yükselti bilgisi izohipsler, gölgelendirme veya dijital yükselti modelleri ile haritaya yansıtılır.
Ayrıca topoğrafyayı üç boyutlu olarak yansıtan modeller 3D baskı veya kalıplama teknikleriyle üretilebilir. Harita yapımında coğrafi bilgi sistemleri (CBS) kullanılarak dijital fiziki haritalar da hazırlanır; burada ölçek, projeksiyon, semboller ve renkler seçilir, arazi şekilleri, toprak, su kütleleri gibi katmanlar üst üste bindirilir.
Fiziki Harita Özellikleri
Fiziki harita özellikleri nelerdir sorusuna en kısa cevap:
Dağ, ova, vadi gibi yeryüzü şekillerini gösterir
Yükselti ve çöküntüleri renklerle belirtir
İzohips (eş yükselti) eğrileri kullanılır
Gerçek arazi yapısını yansıtır
Nehir, göl gibi su kaynaklarını gösterir
Doğal unsurlar ön plandadır, beşeri unsurlar genellikle yer almaz
Renk geçişleriyle yükseklik farkları anlaşılır
Topografik bilgiler verir
Genellikle geniş alanların genel görünümünü sunar
Fiziki Harita Renkleri
Herhangi bir fiziki haritayı incelediğinizde renk geçişlerini kolayca fark edebilirsiniz. Her bir renk, incelediğiniz alanın deniz seviyesinden ne kadar yüksekte olduğunu gösterir. Bu renkler, kesin olarak yüksekliği vermese de bir aralık içinde olduğunu belirtir. Genel olarak kabul edilen fiziki harita renklerin anlamı şunlardır:
Renk | Yükseklik Aralığı (metre) | Neyi Gösterir? |
Koyu Mavi | -1.000 ve altı | En derin su kütleleri |
Mavi | -500 - 0 | Derin su kütleleri |
Açık Mavi | Deniz seviyesi | Su kütleleri |
Koyu Yeşil | 0 – 200 | Alçak alanlar, ovalar, kıyı bölgeleri |
Açık Yeşil | 200 – 500 | Hafif tepeler, düşük yükseltiler |
Sarı / Açık Kahverengi | 500 – 1.000 | Orta yükseklikte tepeler |
Kahverengi | 1.000 – 2.000 | Dağlar (orta-yüksek) |
Koyu Kahverengi / Kızıl Kahverengi | 2.000 – 3.000 | Yüksek dağlar |
Beyaz | 3.000 üzeri | Zirveler, kar ve buzullar |
Fiziki Harita Nasıl Yorumlanır?
İlk olarak haritadaki renkler ve izohips eğrileri dikkatle incelenir. Renkler, arazinin yükselti durumunu gösterir, İzohipsler ise aynı yükseklikteki noktaları birleştirir. Çizgilerin sık olması eğimin dik olduğunu, seyrek olması ise hafif eğimi gösterir. Bu sayede dağlar, vadiler, platolar gibi yeryüzü şekilleri belirlenir. Harita anahtarı kullanılarak semboller çözülür ve ölçekten gerçek mesafeler hesaplanır.
Profesyoneller bu yorumları coğrafi yer şekillerini anlamak için inceler; arazi kullanımı planlaması, inşaat, çevre yönetimi gibi uygulamalar için yapar. Yani fiziki harita, sadece bir görüntü değil, doğal yapıyı anlamak ve insan faaliyetlerini buna göre şekillendirmek için yorumlanır. Bu yüzden harita detaylarını doğru okumak, hem coğrafi bilgi edinmek hem de pratik kararlar almak açısından önemlidir.
Türkiye Fiziki Harita
Türkiye fiziki haritasına baktığınızda Marmara bölgesi deniz seviyesine en yakın bölgedir, hemen ardından Ege, Akdeniz, İç Anadolu, Karadeniz, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu gelir.
Türkiye bölgelerinin deniz seviyesinden yüksekliği alçaktan yükseğe şu şekilde sıralanabilir:
Marmara Bölgesi: 100–200 metre
Ege Bölgesi: 200–300 metre
Akdeniz Bölgesi: 200–400 metre
Karadeniz Bölgesi: 500–1000 metre
Güneydoğu Anadolu Bölgesi: 500–1500 metre
İç Anadolu Bölgesi: 900–1100 metre
Doğu Anadolu Bölgesi: 1500–2000 metre
Dünya Fiziki Harita
Dünya fiziki haritasına baktığınızda, Avrupa ve Avustralya deniz seviyesine en yakın ortalama yükseltilere sahip kıtalardır; onları Afrika, Güney Amerika, Kuzey Amerika, Asya ve en yüksek yükseltileriyle Antarktika takip eder.
Dünya kıtalarının deniz seviyesinden yüksekliği alçaktan yükseğe şu şekilde sıralanabilir:
Avrupa: Geniş ovalar ve dağlık bölgeleriyle ortalama 200-300 metre orta yükseltide.
Avustralya: Genel olarak nispeten alçak, bazı yüksek noktalarıyla 300-500 metre ortalama yükseltide.
Afrika: Büyük çöller ve ovalarının yanı sıra Doğu Afrika’nın yüksek platolarıyla ortalama 300-600 metre yükseltide.
Kuzey Amerika: Rocky Dağları gibi yüksek dağlara ve geniş ovalara sahip, ortalama 500-1000 metre yükseltide.
Güney Amerika: Amazon ovaları çok alçak, batısındaki And Dağları ile birlikte 400-1500 metre arasında yükseltiye sahip.
Asya: Himalayalar ve Tibet Platosu gibi dünyanın en yüksek alanlarıyla 500-2000+ metre arasında değişen çok yüksek yükseltilere sahip.
Antarktika: Buz tabakalarının altında yüksek platolar ve dağlarla 2000-3000+ metre çok yüksek yükseltide.
