Total Station Takeometre Nedir? Nasıl Kullanılır?
- Işık Arda Yardımsever
- 30 Eyl
- 5 dakikada okunur
Hepimizin bir inşaat alanının yanından geçerken gördüğü garip aletler vardır ama en garibi belki de takeometredir. Üç tana bacağı, hemen tepesinde kameraya benzer kafası sebebiyle ne olduğu hep merak etmişizdir. Genel olarak ölçümlerde işimize yarayan bu teknoloji genellikle haritacıların her zaman yan cebinde olan bir ürün. Peki takeometre nedir veya takeometre ne demek tam olarak biliyor musunuz? Cevabınız hayır ise doğru yerdesiniz çünkü hiçbir yerde bulamayacağınız takeometre hakkında bilgiler burada!
İçindekiler
Takeometre Nedir?
Takeometre, diğer adıyla takyometre, arazi ölçümlerinde kullanılan klasik bir ölçüm cihazıdır. Temel görevi, arazideki noktalar arasındaki yatay ve düşey açıları ölçmek ve bu açılardan yola çıkarak mesafe hesaplamaları yapmak. Harita mühendisliği ve inşaat projelerinde yıllarca standart ölçüm aracı olarak kullanılır.
Bugün takeometre dendiğinde çoğu kişinin aklına modern cihaz olan total station (elektronik takyometre) gelir. Çünkü total station, takeometrenin yaptığı işleri elektronik mesafe ölçer (EDM) ve bilgisayar desteği ile çok daha hassas ve hızlı şekilde yapar.
Takeometre Ne İşe Yarar?
Takeometre, arazi ölçümlerinde noktalar arasındaki açıları ve mesafeleri belirleyerek haritacılık ve inşaat projelerinde doğru koordinat ve konum verisi sağlamak için kullanılır. Cihaz, yatay ve düşey açıları hassas şekilde ölçer ve optik sistemi sayesinde iki nokta arasındaki mesafeyi hızlı ve doğru biçimde hesaplar. Ölçülen veriler, arazi üzerindeki noktaların X, Y ve Z koordinatlarının belirlenmesini mümkün kılar ve bu sayede harita üretimi, kadastro çalışmaları veya projelerin sahaya aktarılması gibi uygulamalarda kullanılır. Takeometre ayrıca arazi yüzeyinin ölçülmesiyle sayısal arazi modelleri oluşturulmasına ve bina köşeleri, yol eksenleri veya altyapı noktalarının sahada doğru bir şekilde işaretlenmesine yardımcı olur. Modern elektronik versiyonu olan total station ise aynı işlemleri çok daha hızlı ve yüksek hassasiyetle gerçekleştirir.
Takeometre Nasıl Kullanılır?
Takeometre ile ölçüm nasıl yapılır sorusunun cevabı, cihazın doğru kurulumu ve arazideki noktaların hassas şekilde belirlenmesiyle başlar. Öncelikle takeometre tripod üzerine sabitlenir ve tesviye vidaları ile cihaz terazilenir, ardından cihaz yüksekliği ve karşıdaki prizmanın yüksekliği ölçülerek cihaza girilir. Bilinen bir referans noktaya nişan alındıktan sonra, ölçülecek noktaya prizma yerleştirilir ve cihazla hedeflenir; cihaz, yatay ve düşey açı ile mesafeyi ölçerek o noktanın X, Y ve Z koordinatlarını hesaplar. Ölçüm sırasında veriler hafızaya kaydedilir ve bilgisayara aktarılır; böylece harita üretimi ve proje koordinatlarının sahaya aktarılması mümkün olur.
Takeometre Kim Kullanır?
Takeometre, arazi ölçümlerinde hassas veri elde etmek isteyen inşaat mühendisleri, harita mühendisleri, jeodezi uzmanları ve kadastro ekipleri tarafından kullanılır. Ek olarak takeometre kimler kullanır sorusuna sayısal modeller ve haritalar oluşturmak isteyen profesyoneller olarak da cevap verilebilir.
Takeometre Ne Zaman Kullanılır?
Takeometre, arazi ölçümlerinin hassas ve güvenilir bir şekilde yapılması gerektiğinde kullanılır. Cihaz, özellikle harita üretimi, kadastro çalışmaları, inşaat projeleri, yol ve köprü uygulamaları, baraj veya altyapı çalışmaları gibi projelerde sahada doğru koordinat ve mesafe verisi sağlamak için devreye girer. Ayrıca arazi yüzeyinin ölçülmesiyle sayısal arazi modelleri oluşturmak veya projedeki noktaları sahaya aktarmak gerektiğinde takeometre vazgeçilmez bir araçtır.
Takeometre Çeşitleri Nelerdir?
Genel olarak takeometrenin dört farklı çeşidi vardır: manuel, robotik, reflektörsüz ve prizma tabanlı. Her birinin farklı kullanım alanları bulunur ve uzmanlıklara göre pratik sunarlar.
Manuel (Mekanik) Takeometreler
Bir veya iki kişi tarafından manuel olarak çalıştırılır, elle nişan alma ve ayarlamalar gerektirir. Maliyet açısından etkilidirler ve küçük ölçekli projeler için uygundurlar, ancak daha yavaş ve insan hatasına açıktır.
Robotik Takeometreler
Bu istasyonlar otomatiktir ve motorlu bir sistem aracılığıyla tek bir kişi tarafından uzaktan çalıştırılabilirler. Otomatik hedef izleme ve gerçek zamanlı veri aktarımı gibi özelliklere sahiptirler. Doğruluk ve hız gerektiren büyük ölçekli projeler için idealdirler.
Reflektörsüz Takeometreler
Lazer teknolojisini kullanarak prizma reflektöre ihtiyaç duymadan yüzeylerden doğrudan mesafeleri ölçer. Erişilemeyen veya tehlikeli yerlerde kullanışlıdır. Koşullara bağlı olarak yaklaşık 400 ila 2000 metre aralığında mesafeleri ölçebilirler.
Prizma Tabanlı Takeometreler
Mesafeleri ölçmek için reflektör prizması gerektirir, uzun menzil ve yüksek hassasiyet sunar, genellikle jeodezik ölçümlerde ve büyük altyapı projelerinde kullanılır. 5 km’ye kadar mesafeleri ölçebilirler.
Takeometre Kurulumu Nasıl Yapılır?
En basit haliyle takeometre nasıl kurulur:
Ekipmanınızı hazırlayın: Total station cihazınız, tripod, tribrach (montaj tabanı), ölçüm işaretleri ve kontrol cihazı.
İyi bir nokta seçin: Bu nokta stabil ve düz olmalı, ölçüm yapılacak alanın görüşünü engelleyen bir şey bulunmamalıdır.
Bir kontrol noktası işaretleyin: Referans noktası olarak kullanmak üzere yere sağlam bir kazık veya çivi yerleştirin.
Tripodu kurun: Bacakları kontrol noktası üzerine eşit şekilde açın ve yüksekliğini göğüs seviyenize uygun olacak şekilde ayarlayın.
Total station’ı monte edin: Cihazı tribrach kullanarak tripoda güvenli bir şekilde sabitleyin.
Cihazı teraziye alın: Yerleşik su terazisi ve optik plummet ile total station’ın tamamen düz ve kontrol noktasıyla hizalanmış olduğundan emin olun.
Cihazı açın ve yapılandırın: Total station ve kontrol cihazını açın, proje bilgilerini girin ve seviyelerin ve lazer rehberliğinin doğru olduğunu doğrulayın.
Kalibrasyon ve test yapın: Ölçüme başlamadan önce bilinen noktalara açılar ve mesafeler ölçerek doğruluğu kontrol edin.
Takeometre Uygulama Alanı
Elbette açı ve mesafeyi kolaylıkla ölçebilen bir alet olduğu için takeometrenin pek çok kullanım alanı vardır. Özellikle haritacılık ve inşaat sektöründe yeri belirgin olsa da altyapı izleme, arkeolojik alan uygulamaları, madencilik ve coğrafi bilgi sistemlerinde de yeri vardır. Şimdi takeometre nerede kullanılıyor başlık başlık ilerleyelim.
Arazi Etüdü ve Sınır İşaretlemesi
Takeometreler, mülk sınırlarını doğru bir şekilde işaretlemek ve arazi haritaları oluşturmak için gereklidir. Hukuki anlaşmazlıkları azaltmaya ve kentsel gelişim ve kırsal alanlarda kesin arazi bölünmesini sağlamaya yardımcı olurlar.
İnşaat ve İnşaat Mühendisliği
İnşaatta toplam istasyonlar, bina temellerinin, yolların ve kamu hizmetlerinin düzenine ve hizalanmasına yardımcı olur. Yapıların tasarım özelliklerine göre inşa edilmesini, doğruluğu artırmasını, malzeme israfını azaltmasını ve projenin tamamlanmasını hızlandırmasını sağlarlar.
Altyapı İzleme ve Bakımı
Güvenliği izlemek ve zamanında onarımları planlamak için köprülerdeki, barajlardaki, kulelerdeki ve diğer yapılardaki kaymaları ve deformasyonları izler.
Topografik ve Çevresel Araştırmalar
Doğal arazileri, tarımsal alanları, yükselti, taşkın ovaları ve çevresel koşulları haritalamak için kullanılan total stationlar, drenaj, koruma ve ekolojik projelerin planlanmasına yardımcı olur.
Arkeoloji ve Kültürel Miras
Arkeolojik alanların kesin belgelenmesine izin vererek, koruma ve araştırma için ayrıntılı 3B modeller oluştururlar.
CBS ve 3D Modelleme
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) için verilere katkıda bulunur ve planlama, kaynak yönetimi ve görselleştirme için ayrıntılı 3B arazi modelleri oluşturmaya yardımcı olur.
Madencilik ve Endüstriyel Uygulamalar
Madencilik ve ticari endüstrilerdeki arazi büyüklüğünü, hacimlerini ve altyapı düzenini ölçmek için kullanılır.
Meteoroloji ve Bilimsel Araştırma
Bilim insanları, hava balonlarını izlemek ve hava tahmini ve çevre çalışmaları için atmosferik koşulları ölçmek için takeometreleri kullanıyor.
Teodolit ve Takeometre Arasındaki Fark
Teodolit (Sol) ve Takeometre (Sağ)
Özellik | Teodolit | Takeometre |
Ölçüm | Sadece yatay ve düşey açıları ölçer | Açı ve mesafeleri ölçer (Elektronik Mesafe Ölçümü - EDM ile) |
Veri İşleme | Veriler manuel olarak kaydedilir ve hesaplanır | Elektronik veri kaydı ve yerleşik yazılım ile işlem yapılır |
Kullanım | Genellikle iki kişi gerekir (biri nişan alır, diğeri okur) | Tek kişiyle çalıştırılabilir |
Kullanım Kolaylığı | Daha basit ve daha ucuz | Daha karmaşık ama daha verimli |
Uygulamalar | Basit açı ölçümleri için uygundur | Kapsamlı arazi ölçümleri, haritalama ve aplikasyon işleri için idealdir |
Teknoloji | Analog veya temel elektronik | Hesaplamalar için yerleşik bilgisayar ile gelişmiş |
Teodolit ve Takeometrede Kaç Türlü Eksen Vardır?
Hem teodolitler hem de takeometreler, yatay ve dikey açıları ölçmek için bu üç ana eksene sahiptir. Takeometre, bu açısal ölçümlerin yanı sıra mesafe ölçümünü entegre eder, ancak nişan alma ve açı yakalama için aynı temel eksen hareketlerine dayanır. Hem teodolitlerde hem de takeometrelerde genellikle üç ana eksen türü vardır:
Dikey Eksen: Yatay açıları ölçmek için cihazın soldan sağa dönmesini sağlar.
Yatay Eksen (veya Muylu Ekseni): Teleskopun dikey açı ölçümleri için yukarı ve aşağı hareket etmesini sağlar.
Görüş Hattı Ekseni (veya Teleskop Ekseni): Bu, teleskopun kendisinin döndüğü veya bir hedefi görmeyi hedeflediği eksendir.
Bu üç eksen, operasyonlar için temeldir. Bazı gelişmiş takeometrelerde ek dahili sensörler veya bileşenler olabilir, ancak temel mekanik eksenler bu üçü olarak kalır.
Takeometre İngilizcesi Nedir?
Takeometre’nin İngilizcesi “total station” olarak bilinir ve modern haritacılık ile inşaat projelerinde kullanılan elektronik takyometreyi ifade eder. Klasik takeometre, yalnızca açı ölçümü yapabilen optik bir cihazken, total station hem açı hem de mesafe ölçümü yapabilir ve ölçüm verilerini elektronik olarak kaydedip koordinat hesaplamaları gerçekleştirebilir. Bu nedenle günümüzde arazi ölçümlerinde, kadastro çalışmalarında ve inşaat aplikasyonlarında “takeometre” denildiğinde çoğunlukla total station kastedilir ve profesyoneller cihazı bu İngilizce isimle de tanır.
Yorumlar